Aspx dersleri

1. PROGRAMLAMA DİLİ
Değişkenler (Variables):
Hafıza milyonlarca hücreden oluşur. Bilgisayarda tutulan tüm bilgiler bu hafıza hücrelerinde tutulur. Bilgisayarda bir hafıza hücresiyle diğerini karıştırmamak için hepsine ayrı bir adres verilir. Programcılar da bu hafıza alanlarına, içindeki bilgilerin özelliğine göre anlamlı isimler verirler (Çeşitli isimlendirme kurallarına uyarak). İşte bu anlamlı isimlere değişken denir.

1)Tam Sayı Veri Tipleri

Tam sayılar ondalık kısım içermeyen sayılardır. Örneğin, 10, 2450, -45, 245678 sayıları tam sayılardır. Gündelik hayattan tam sayı değerler içeren durumlar aşağıda sıralanmıştır:
Sınıf mevcudu, okuldaki öğrenci sayısı, bir sınıftaki kız öğrenci sayısı, boy uzunluğu (cm olarak, örneğin 175 cm)
Byte, Short, Integer, Long tam sayı veri tipleridir.

2)Ondalık Sayı Veri Tipleri
6.8, 3.56, 6.9876 gibi say ı lar ondal ı k say ı lar ı olu ş turmaktad ı r. Ya ş ant ı m ı zda birçok ondal ı k say ı içeren durumlar vard ı r. Örne ğ in;
Boy uzunlu ğ u (m olarak, örne ğ in 1.75 m ), maa ş miktar ı (930.25 YTL) Ondal ı k say ı lar ı yazarken kimi ülkeler ","(virgül), kimi ülkelerse "." (nokta) sembolünü kullan ı rlar. Single ve Double ondal ı k say ı veri tipleridir.

3)String Veri Tipi
String, bir karakter dizisini, grubunu Ifade eder. Her türlü karakter grubu bir string oluşturabilir. Örneğin, "Seda", "Ev Adresiniz", "235" Ifadeleri. Ayrıca sayılardan oluşan bir string tipindeki değişken ile tam sayı tipindeki bir değişken arasında aritmetik bir işlem yapılamaz. Çünkü değişkenlerin veri tipleri birbirinden farklıdır.

4)Char Veri Tipi
Char (Character) veri tipi, bir karakterlik veri tutulmasını sağlar. Bilgisayardaki her harf, rakam, sembol (a, C, d, 1, 7, ^ , $, [, ?) karakter olarak isimlendirilir.

5)Date Veri Tipi
Date veri tipindeki değişkenlerde tarih ve saat değerlerini tutabiliriz. Tarih ve zaman bilgilerinin değişik şekillerde saklanmasını mümkündür. Örneğin, tarih "28/03/1978" şeklinde tanımlanabileceği gibi "28 Mart 1978 Pazartesi" şeklinde de tanımlanabilir.

6)Boolen Veri Tipi
Gündelik yaşamda doğru-yanlış, açık-kapalı, evet-hayır, 1-0 gibi birbirinin karşıtı olan durumlar vardır. Boolean veri tipi bu tür durumlarda tercih edilir. Boolean veri tipi sadece True (Doğru) ve False (Yanlış) değerlerinden birini alabilir. Örneğin, "onay" isimli bir değişkenin değeri ya "True"dur, ya da "False"dur. Bu değişken iki değere aynı anda sahip olamaz, örneğe göre düşünürsek bir işlem ya onaylanmıştır ya onaylanmamıştır.

Değişken Tanımlama
Değişken tanımlama, belirli veri tipinde değerleri tutmak için bilgisayar hafızasında yer/alan tahsis etmektir. Değişken tanımlama işlemi VB.NET’te aşağıdaki şekilde yapılır.

Dim (Değişken ismi) [ As (Veri tipi) ]

Örnekteki tanımlama biçiminde köşeli parantezler, parantez içindeki Ifadenin seçime bağlı olduğunu göstermektedir.
Bir değişkeni ekrana yazdırmak, değişkenin temsil ettiği hafıza bölgesindeki veriyi ekrana yazdırmaktır. Yani ekrana yazdırma komutuyla beraber bir değişken belirttiğimizde, ekrana değişkenin ismi değil içindeki bilgi yazılır. Bir string veriyi görüntülerken string verinin başına ve sonuna eklenen çIft tırnak değişken yazdırılırken kullanılmaz. Bu konuyla ilgili aşağıdaki örneği inceleyiniz. 

<%@ page language="VB" %>
<script runat="server">
Sub page_load(obj as object, e as eventargs)
Dim merhaba As String
merhaba="Değişkenler ile string Ifadelerin gösterimi farklıdır."
response.write("merhaba" & "<br>")
response.write(merhaba)
End Sub
</script>
<html>
<body>
</body>
</html>

aspx örneği
Response.write komutuyla önce Merhaba yazdırılmış, ardından Merhaba değişkenin içeriği yazdırılmıştır. Değişken içeriği olan "Değişkenler ile string Ifadelerin gösterimi farklıdır." Ifadesindeki çIft tırnaklar sayfada gösterilmemiştir.

Değişken İsimlendirmede Dikkat Edilecek Noktalar
Değişken ismi bir harf (A..Z, a..z) veya alt çizgi ( _ ) ile başlamalıdır. örnekler : ad, soyad, adres
VB.NET için anlamı olan Ifadeler değişken ismi olarak seçilmemelidir.VB.NET’te özel anlamı, görevi olan kelimeler değişken ismi olarak kullanıldığında hata oluşur. Örneğin, string, cstr, single, cint, cbyte, byval Ifadeleri VB.NET tarafından farklı amaçlarla kullanıldığından değişken ismi olarak kullanılamazlar.
Değişkenin isminde karakterler arasında, boşluk, bölü işareti gibi özel karakterler kullanılmamalıdır.
Değişken ismi 255 karakterden uzun olmamalıdır.
Değişken isimlendirmede bir harfin büyük hâli ile küçük hâli farklı olarak değerlendirilmez.

Değişkenlere Değer Atama
Değişken tanımlaması yapılarak değişken oluşturulduktan sonra değişkene değer atanabilir. Değişken atama işlemi aşağıdaki şekilde yapılır.
Değişken = Değişkenin tutması istenilen değer
Kullanıcının ismini tutmak amacıyla bir değişken tanımlaması yapalım ve bu değişkene "Burak" ismini verelim. 

Dim ad As String
ad = "Burak"

Birinci komut satırında "ad" isimli, "string" tipinde bir değişken tanımlanmıştır. İkinci komut satırında "ad" değişkenine "Burak" değeri atanmıştır. "String" tipindeki değişkenlere atanan değerler (örnekte Burak ismi) çift tırnak içinde yazılırlar.

Değişken Tip Dönüşümü
Kimi zaman farklı tipteki değişkenler arasında işlem yapma gereği ortaya çıkar. Bu durumda, farklı tipteki değişkenlerin aynı tipe dönüştürülmeleri gerekir. Değişkenler, aynı tipe çevrildikten sonra üzerinde işlem yapılır.
Değişkenlerin tiplerini çevirmek için VB.NET’te bulunan fonksiyonlar aşağıda sıralanmıştır. Cbool, Cbyte, Cchar, Cdate, Cdec, Cint, Clng, Cobj, Cshort, Cstr. Tip dönüşümü fonksiyonunun adı fonksiyonun döndürdüğü değerin veri türünü belirler. Örneğin, CInt fonksiyonunun döndüreceği değer integer veri türü, Cstr fonksiyonunun döndüreceği değer string veri türüdür.

Dizi (Array) Değişkenler
Hafızada birden fazla alan tutup, her birine bir numara vererek aynı değişken ismiyle çağırmak amacıyla diziler kullanılır. Dizideki tüm elemanların veri tipi aynıdır.
Kullanım şekli : 

             Dim (Dizi ismi) (Dizinin eleman sayısı) As (Veri türü)

Örnek :

             Dim ad(4) As String
             Dim ad ( ) As String = {"Mehmet", "Buse", "Başak", "Burak", "Eser"}

İşleçler (Operatörler)
İşlemleri gerçekleştirmek için kullanılan işaretler, sembollerdir. Örneğin, iki sayıyı toplamak için "+", bir sayıdan diğer sayıyı çıkartmak için "-" sembolünü kullanırız. VB.NET’te sıkça kullanılan işleçler aşağıda gösterilmiştir.
aspx örneği

2.KONTROL DEYİMLERİ

Kontrol Deyimleri
Programcılıkta bir şarta bağlı olarak, şartın gerçekleşmesi durumunda bazı komutlar şartın gerçekleşmemesi durumunda başka komutlar çalıştırılır.
VB.NET’te kontrol deyimleri aşağıda sıralanmıştır:

            If..Then
            If..Then..Else
            Else..If
            Select Case

If..Then Deyimi
If komutunun kullanım şekli aşağıdaki gibidir:

			 If şart Then komut
			 End If


Kullanım şeklindeki "If" kelimesi Türkçe’de "eğer", "Then" kelimesi "ise", "End" kelimesi ise "sonlandırmak" anlamına gelir. 

			  If
			  textbox1.text=""
			  Then
              label2.text="Adınızı yazmadınız"
              End If


yukarıdaki örnekte textbox'ın içeriğinin boş girilmesi halinde label 2 ye adınızı yazmadınız diye yazı yazan kodu görüyorsunuz.

If..Then..Else Deyimi
If deyiminin farklı bir kullanımıdır. Else kelimesi Türkçe’de "aksi hâlde, aksi takdirde, değilse" anlamlarına gelir. Bu deyimle, belirtilen şartın gerçekleşmemesi durumunda çalıştırılacak komutlar Ifade edilir. Bu deyimin kullanım şekli aşağıdaki gibidir:

  If şart Then
  şartın gerçekleşmesi durumunda çalıştırılacak komutlar
  Else
  şartın gerçekleşmemesi durumunda çalıştırılacak komutlar
  End If

Kodların Kullanımı

  If textbox1.text = parola Then
  label2.text="Parola onaylandı"
  Else
  label2.text = "Parola hatası"
  End If

yukarıdaki örnekte textbox1 in içeriği önceden tanımlanmış bulunan parolaya eşit ise label2 ye parola onaylandı eşit değil ise label2 ye parola hatası yazan kod verilmiştir.

Select Case Deyimi
Select Case deyimi, bir değişkenin aldığı değerlere göre farklı işlemler yapmayı
sağlar. Select Case deyiminin kullanım şekli aşağıdaki gibidir : 

			Select Case (değişken)
            Case deger1
            Değişkenin içeriği değer1 ise çalıştırılacak komutlar
            Case deger2
            Değişkenin içeriği değer2 ise çalıştırılacak komutlar
            Case deger3
            Değişkenin içeriği değer3 ise çalıştırılacak komutlar
            Case Else
            Değişkenin içeriği belirtilen değerlerin dışında bir değerse
			çalıştırılacak komutlar
			End Select

3)DÖNGÜ DEYİMLERİ
Döngü Deyimleri
Programlama dünyasında da bir işlemin belirli sayıda veya bir şart gerçekleşene kadar tekrarlanmasını gerektiren durumlar vardır. Böyle durumlarda döngü deyimlerini kullanırız.
VB.NET’te döngü komutları aşağıda gösterilmiştir.

				For..Next
              	For Each..Next
              	While..End While
				Do While…Loop
            	Do Until…Loop

For..Next Deyimi
İşlemin kaç defa tekrarlanacağının bilindiği durumlarda bu deyim kullanılır. For
deyimin kullanım biçimi aşağıdaki gibidir: 

			  For değişken = başlangıç değeri To bitiş değeri [step step değeri]
              Çalıştırılacak komutlar
              Next

yukarıdaki örnekte [step step değeri] istenilirse bulundurulan bir komuttur. artış miktarını belirler veya sayının başına "-" koyarsak azaltma miktarını belirler.

For Each Deyimi
Eğer değişen sayıda değer alan diziler veya içindeki kayıt sayısı sürekli değişen veritabanı nesnelerindeki değerlerle ilgili işlemler yapılacaksa For each deyimi kullanılabilir.
Bu deyimin çalışma mantığını tam olarak anlayabilmek için aşağıdaki örneği inceleyelim.

<script language="VB" runat="server">
               Dim ad(4) As String
               Dim yazdir As String
               Sub Page_Load(sender As Object, e As Eventargs)
               ad(0) = "Mehmet"
               ad(1) = "Buse"
               ad(2) = "Başak"
               ad(3) = "Burak"
               ad(4) = "Eser"
               For Each yazdir In ad
               response.write(yazdir & "<br>")
               Next
               End Sub
</script>

While..End While Deyimi
Döngünün kaç defa gerçekleşeceği bilinmediğinde for…next deyimi kullanılamaz. Böylesi durumlarda diğer döngü komutları tercih edilir. Bu komutlardan olan While…End While deyimi bir şart doğru olduğu sürece bir işlemi gerçekleştirmeyi sağlar.
While..End While deyimiyle ilgili örnek yapalım.

<script language="VB" runat="server">
               Dim ad(4) As String
               Dim i As Integer = 0
               Sub Page_Load(sender As Object, e As Eventargs)
               ad(0) = "Mehmet"
               ad(1) = "Buse"
               ad(2) = "Başak"
               ad(3) = "Burak"
               ad(4) = "Eser"
               0 While i<=4
               response.write(ad(i) & "<br>")
               i = i + 1
               End While
               End Sub
</script>

Do While..Loop Deyimi
Do While..Loop deyiminin 2 tür kullanımı vardır.
1. tür kullanım

	Do While şart
  	Kodlar
  	Loop

2. tür kullanım 
	Do
	Kodlar
  	Loop While şart

Birinci tür kullanımda şart kontrol edilir, şart doğruysa kodlar çalıştırılır, şart yanlışsa kodlar çalıştırılmadan program devam eder. İkinci tür kullanımda kodlar bir defa çalıştırıldıktan sonra şart kontrol edilir, şart gerçekleştiği sürece kodların çalıştırılmasına devam edilir. İkinci tür kullanımda şart yanlışsa bile kodlar bir defa çalıştırılır. 

<script language="VB" runat="server">
   Dim ad(4) As String
   Dim i As Integer = 0
   Sub Page_Load(sender as object, e as eventargs)
   ad(0) = "Mehmet"
   ad(1) = "Buse"
   ad(2) = "Başak">
   ad(3) = "Burak"
   ad(4) = "Eser"
   Do While i<=4
   response.write(ad(i) & "<br>")
   i = i + 1
   Loop
   End Sub
</script>

Do Until..Loop Deyimi
Do Until..Loop deyiminin 2 tür kullanımı vardır.
1. tür kullanım 

  Do until şart
  Kodlar
  Loop

2. tür kullanım 

	Do
 	Kodlar
  	Loop until şart

Kodların Kullanımı

<script language="VB" runat="server">
   Dim ad(4) As String
   Dim i As Integer = 0
   Sub Page_Load(sender as object, e as eventargs)
   ad(0) = "Mehmet"
   ad(1) = "Buse"
   ad(2) = "Başak"
   ad(3) = "Burak"
   ad(4) = "Eser"
   Do Until i>4
   response.write(ad(i) & "<br>")
   i=i+1
   Loop
   End Sub
</script>

4)ALT PROGRAMLAR

Programlar farklı işlemleri yerine getirmekten sorumlu alt programlardan oluşur. Ana programla alt programlar arasındaki çalışma ilişkisini basitçe şu şekilde özetleyebiliriz:
Programın kodlarının çalışması esnasında hangi işlem gerçekleştirilecekse o işlemden sorumlu alt program çalıştırılır. Alt programın çalışması bittikten sonra ana program kodları çalıştırılmaya devam edilir. Ayrıca bir alt programdan başka bir alt program da çağrılabilir.

Alt Programlar (Subroutines)
Bir eylemi yerine getirmek için kullanılan, ana programa değer göndermeyen alt programlara VB.NET’te Subroutine adı verilir. Yazım biçimi aşağıdaki şekildedir :

			Sub isim [parametreler]
            Kodlar
            End Sub

Alt program oluşturma işlemi Subroutine kelimesinin kısaltılmış hâli olan Sub kelimesiyle başlar. Ardından alt programın ismi yazılır ve istenirse parantez çerisinde parametreler belirtilir. Parametreler sayesinde ana programdan veriler alt programa aktarılır. Parametre kullanımı zorunlu değildir. Son olarak kodlar yazılır ve End Sub Ifadesiyle alt program sonlandırılır. 

<script language="VB" runat="server">
            Dim sonuc As Integer
            Sub sonuclar(sender As Object, e As EventArgs)
            If islem1.checked Then toplama(sayi1.text,sayi2.text)
            If islem2.checked Then cikarma(sayi1.text,sayi2.text)
            End Sub
</script>

Fonksiyonlar (Functions)
Alt programlarla benzer işleyişine sahip olan fonksiyonların alt programlardan farkı, ana programa değer döndürmesidir. Alt programlar, tek başlarına bir eylemi yerine getirir, fonksiyonlar ise sadece çağrıldıkları yere değer gönderirler. Fonksiyonların yazım biçimi aşağıdaki gibidir:

  Function isim (parametreler) As veri tipi
  Kodlar
  End Function

Fonksiyon tanımlamasında parametrelerden sonraki veri türü, döndürülecek verinin türünü tanımlamaktadır.